Macht en kracht, wat hebben deze woorden met elkaar te maken? In dit essay laten we zien dat macht stagnerend werkt bij ontwikkelingen. Hoe minder macht, des te meer potentie vrijkomt voor kracht. Met andere woorden: De mate van kracht is omgekeerd evenredig aan de aanwezigheid van macht. Macht wordt vaak gesymboliseerd door een afbeelding van een koning /  president en past ook wel bij een generaal. Daarnaast is het ook een eigenschap dat typisch door mensen wordt toegepast. In de natuur komt macht in die hoedanigheid niet voor. Tenminste als we het eens zijn dat macht sturen op gedrag is. Ogenschijnlijk komt macht wel voor bij bijvoorbeeld Gorilla’s of bij een kudde olifanten. Maar dat is niet helemaal juist. Aanvoerders van kuddes of leefgemeenschappen sturen niet direct op gedrag, maar putten hun status in de groep uit hun kracht. Kracht is een teken van overleven en krijgt daardoor de voorkeur van de rest van de groep. Men onderwerpt zich vanwege de krachtmeting.

Kracht wordt vaak gesymboliseerd door water, een paard of door elektriciteitscentrales (indirect ook water) en is overal in potentie aanwezig. Het  komt voort  uit energie. Denk hier ook bij na over E=mc² (energie is aanwezig in elke massa en energie kan nooit verloren gaan). Kracht is er in potentie, ook in alle mensen (denken is ook energie), maar de vraag is hoe maken we de energie vrij om de kracht tot uiting te laten komen?

Eerst even wat definities:

• Kracht is het vermogen om iets te realiseren
• Macht is het vermogen iets te laten realiseren

In deze essay beperk ik de vraagstelling tot: Hoe verhouden macht en kracht tot elkaar en hoe benutten we het potentieel van de kracht van mensen.

“Kracht is het vermogen om iets te realiseren. Macht is het vermogen iets te laten realiseren.”

Macht; stabiliserend, remmend, dwingend

Van oudsher hebben mensen behoefte aan veiligheid. Die veiligheid wordt geboden door mensen met een zekere vorm van macht. Of het nu om organisaties gaat of een samenleving. Macht wil ook zeggen dat er besturing is. Besluitvorming ligt bij mensen met een bepaalde vorm van macht. Bij vernieuwingen doen bestuurders afwegingen of die vernieuwing wel past. ‘Gewone’  mensen geven bestuurders een mandaat om voor hen te beslissen. Van bestuurders mag je immers verwachten dat zij een bepaalde wijsheid hebben. Het proces van besluitvorming kent een aantal haken en ogen. Besluitvorming gaat meestal via de hiërarchie en wordt verzwakt door compromissen. Aan het eind van de rit zijn we veel tijd verloren en zitten we opgezadeld met tal van compromissen.

Een machtsstructuur verdient het daarom om er eens kritisch naar te kijken. Wat is het nut van hiërarchie als we concluderen dat machtsstructuren de inhoud remmen en verzwakken? Een hiërarchie bevordert tevens de besluiteloosheid. Zo wordt een gevraagd besluit bijvoorbeeld teruggelegd t.b.v. een andere formulering of het verwerken van compromissen en wordt daarmee een pingpongballetje.

Macht kan mensen een veilig gevoel geven maar ook juist een onveilig gevoel. Macht kan zich tegen je keren. Voorbeeld: Jouw beschermheer heeft een geweldsmonopoly om zo het kwade van buiten te weren. Maar deze heer heeft ook de macht om jou onder de wapenen te voegen. Het is dan beter om niet te weigeren. 

De kracht van het collectief

Een voorbeeld van de kracht van het collectief is een revolutie. Het potentieel aan kracht komt tot ontwikkeling en keert zich tegen de machtsstructuur. De kracht van het collectief ontmantelt het establishment, er ontstaat chaos. In chaos ontstaat vaak vindingrijkheid en volgen ontwikkelingen in een hoog tempo om vervolgens terug te keren naar een stabiele omstandigheid, en niet onbelangrijk, met een nieuwe machtsstructuur 🙂 De collectieve kracht lijkt dan als sneeuw door de zon te zijn opgelost.

Onderstaande cartoon illustreert heel eenvoudig hoe macht zich verhoudt met kracht.

De man achter de katheter heeft macht. Echter, de mensen die hem het mandaat geven is de kracht in potentie. Macht is gestoeld op individuele belangen, kracht is van het collectief.

De remmende werking van macht

Een mooi voorbeeld van de remmende werking van macht is ons democratisch stelsel. Als er verkiezingen zijn geweest volgt meestal een moeizame onderhandelingsperiode tussen partijen onderling. Daarna volgt een regeerakkoord met diverse compromissen (een compromis is een afspraak dat geen kracht heeft). Uit al die compromissen komt een wetgeving die het ook net niet is. Dan hebben we nog te maken met machtsstructuren van Europa tot regionaal. Vele hiërarchische kanalen en elk kanaal moet hier iets van vinden. Stroperigheid en Horror!

Kracht kan bijvoorbeeld komen van directe besluitvorming van het volk zelf. Bij bestuurlijke issues kunnen volgens een jury-systeem mensen bij elkaar gezet worden om een besluit te nemen. Hier voorkom je geen compromissen mee, maar besluitvorming gaat wel veel sneller. Worden hierbij fouten gemaakt dan zijn deze via dezelfde jury-systeem snel weer gecorrigeerd. Voorwaarde is dan wel dat fouten gemaakt mogen worden zonder vervolging van de jury-leden.

Kracht en kwetsbaarheid

Een macht zal nooit kwetsbaarheid tonen. Macht wordt gevoed door ego en niet door het hart. Ego erkent zwakte niet en zal het verbergen. Ego is een masker.

Kwetsbaarheid tonen is mogen toegeven van zwakten en dit te kunnen compenseren. Weten waar je zwakheden liggen en hier open over mogen zijn geven de weg vrij naar kracht. Zwakten worden gecompenseerd door andere eigenschappen die zelfs het geheel versterken; als de zwakte maar wordt erkent.

“Een macht zal nooit kwetsbaarheid tonen. Macht wordt gevoed door ego en niet door kwetsbaarheid.”

Een mooi voorbeeld is de vlinder. Een vlinder weegt maar een paar gram en is fragiel. Dit maakt de vlinder kwetsbaar. Maar juist die kwetsbaarheid geeft dat de vleugels en hun potentie ten volle benut kunnen worden, en daarmee de vlinder maakt wat hij is. Zeer wendbaar en in staat tegen een windkracht 5 in te vliegen. Als het lichaam van de vlinder was gemaakt van solide staal zou er niets gebeuren als de vleugels wapperen.

Al met al

Macht is een verstorende factor bij ontwikkelingen. Kracht komt tot uiting als macht afwezig is en kwetsbaarheid geaccepteerd wordt.

De vraag is: kan er zonder macht bestuurd worden? Interessant, zie mijn vorige essay.