De leider en manager

Als je een bedrijfsvoering van een afstand gade slaat, kun je een vergelijking maken met het spelen van een spel. In het geval van “Mens erger je niet” is het gemeenschappelijke doel de pionnen naar een thuisbasis te brengen en elkaars concurrent zijn. Er zijn regels (de spelregels volgens de leider) die nageleefd worden, er zijn omstandigheden (de dobbelstenen) en er is competitie (wie is het eerste klaar). Je kunt je voorstellen dat de bedenker of schepper van het spel de leider is. De leider is er, maar doet niets. En toch wordt het spel gespeeld! Zonder de leider is er geen spel. Dit lijkt weer griezelig veel op de filosofie van de Tao[i], deze stelt: “Een krachtig leider doet niets, hij geeft mensen het vertrouwen opdat zij alles zelf doen en kunnen doen”.

Dat was de leider en dan de manager, wat doet die? Hij is de spelleider. Hij zorgt ervoor dat de dingen worden gedaan die de leider heeft bepaald.

Het Managementsnut

Het interessante is, dat we ons kunnen afvragen of het altijd nodig is om managers te hebben (spelleider). Immers: als men enthousiast en eerlijk volgens de regels speelt (de professional), is het helemaal niet nodig om een spelleider te hebben. Maar….., als men het spel moet spelen met mensen die niet kunnen tellen, moet je iemand hebben die het aantal ogen leest en dicteert hoeveel stapjes een pion mag zetten. Dit voorbeeld is natuurlijk het andere uiterste. We kunnen ook wel stellen dat het niveau van professionalisme of verantwoordelijkheidsgevoel  de noodzaak bepaalt van de aanwezigheid van een manager.

Een spel impliceert natuurlijk ook competitie. De een streeft altijd naar een overwinning, de ander vind het spelen alleen al leuk. Iets er tussenin kan natuurlijk ook.

Managementsnut kun je heel goed beïnvloeden door bijvoorbeeld goed te kijken naar de samenstelling van je team. Stel dat je alleen maar strebers hebt. Het spel zou kunnen ontaarden in vals spelen, ruzie en gedoe. Het kan natuurlijk ook dat er mensen meedoen, omdat ze het alleen maar leuk vinden om te spelen. Het doel zal wel eens niet behaald kunnen worden. Stel dat men is gaan spelen, omdat het regent. Als het stopt met regenen, stopt men ook het spel, zonder zich af te vragen of er wel 1 pion in een thuisbasis is gekomen. Een gemengd gezelschap lijkt ideaal om een spel te spelen. Je hebt dan maar heel beperkt management nodig. De gezelligheidsspelers willen geen gedoe en zullen wijzen op ‘Fairness and fun’. De strebers zorgen dat het doel bereikt wordt. Het management hoeft er alleen maar voor te zorgen dat iedereen aan de tafel blijft.

Het is de kunst om de balans te zoeken naar de soort spelers waarmee je de rol van het management zoveel als mogelijk kunt beperken. Een juistemelange minimaliseert het managementsnut. Management remt af, het dempt. Vanuit management kun je te maken krijgen met interventies en die leggen het spel voor een tijd stil.

Professionaliseer je mensen en zoek de balans in strebers en spelers.

Zo zie je dat alles met elkaar samenhangt. Zo gaan we van “Mens erger je niet” naar de Tao en verbinden professionalisme met het onnut van management.

Bedrijfsvoering is als een spel: er is een doel, er zijn spelregels, er is een omgeving en mensen die het doen.

Een goede leider is aanwezig, maar niet zichtbaar en doet niets.

Managementsnut is omgekeerd evenredig aan de mate van professionaliteit.

Je hebt strebers en spelers.

Pluriforme teams hebben minder management nodig.

[i] Lao Tse: Tao Te King